Ådåårro, miehttsetjuolle ja tjáhtjerállára
1700-lågo giehtaäloj barggin ja jahkeájgij milta jåhtålin. Tjielde Sirges, Duorbun ja ådå Gájddomsijdda giesijt jåhtin várijt, ja Jåhkåmåhkke ja Suoksjåhkå vuovddebájkijt jåhtin.
Stáhtta miellodij ådåårrokolonisásjåvnåv. Sámeednamplakáhtta1695 mierredij vidjurijt sámij ja ådåårroj gaskan. Ådåårro galggin ednamijn ja slihturij barggat ja dajna vuogijn ettjin galga sámij äládusájda bahán. Ednambarggo sámeednamin manáj nievret, buoremusát máhttin gårnev sáddjit ja maŋŋela perunijt. Bierggima diehti hähttujin ådåårro, degu sáme, bivddet ja guollit.
Garra miehttsetjuollam muorajt vattij sjadde sågavidnudagájda 1800-lågo maŋŋegietjen ja 1900-lågo álgon. Kolonisásjåvnnå stuoroj ja ulmusjlåhko sälldát lassánij esski de. Lij dal dárbbo edna barggijs miehtsijn, degu dal tjuollijs ja timbarjåhttijs. Ållo sijda badjánin årudagáj timbartjuollijda ja sijá fuolkijda. Dálven ålmmå timmbarijt tjuollin ja hestaj sáhttin, gidán gå jieŋa suddin jåhtegåhtin timmbarijt jågåj ja äoj milta. Giesen ja tjavtjan sjaljon barggagåhtin, ja sláddjijin. Nissuna hejmav sujttijin ienemus oasev jagen.
Svieriga sjadde vidnudagá dárbahin elfámov. Vájku lij mälggadin, ja vájves vidjura guhka dálvij, sjattaj 1900-lågo ávkken stáhttaj tjáhtjefámov ávkástallat dajn stuorra änojn nuorttan. Ållu vuostasj dulvvadimbájkke Bårjjåsin, dagádij elfámov tjavtjas 1914 ja lij álggo Juleväno dulvvadibmáj ja de dulvvadin gitta 1970-låhkuj.
Dulvvadime tjärvvasit vidjurijt ietjájduhttin ulmutjijda Jåhkåmåhken. Sámijs guohtomednama, njoalodimbájke, sijda ja ájlis bájke gáhtun stuor tjáhtjebuodoj vuolláj. Muhtema, goappátjagá smávednambargge ja ällosujttára barggagåhtin dulvvadimibájkijn. Gasskabåddåsasj sijda, degu Njoammelsasskam ja Miessávrre, bissun muhtem tjuottjes jagijt guhkev barggo gávnnuj. Gå barggo lij ållånam de dåbijt gajkkun, vuobddin jali jåhtin ietjá barggosadjáj.
Äládusfriddjavuohtaláhka 1846 luojtij oasestimev gájkajda ájgen ja sajen, valla márnána giessin ulmutjijt nåvtik tjoahkkáj ålles suoknas. Márnánbiejvvelåhko unnoj moattet vahkos avta vahkkuj ja márnána ienebut sjaddin oasestim- ja lånudimájggen. Jubmeldievno ja lestadiana tjåhkalvisá lidjin ájn ájnnasa. Jugálvisájt ja gástadusájt biedjin márnánijda ja sunde tjåhkanin tjieldij ällosujttogatjálvisáj diehti. Valla gånågisá värrovállde lidjin bájkev guodám.
